17 ปีผ่านไป “หนองราชวัตร” แหล่งโบราณคดี 4,000 ปี ที่ถูกลืม

“แหล่งโบราณคดีหนองราชวัตร” ต.หนองราชวัตร อ.หนองหญ้าไซ จ.สุพรรณบุรี แหล่งโบราณคดี 4,000 ปี ที่ถูกลืม และรอการพัฒนาเพื่อเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้ให้กับผู้สนใจจากทั่วโลกอย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

เมื่อ 17 ปีก่อน (12 มิ.ย. 2546) นายวิมล อุบล เกษตรกรเจ้าของที่ดินในหมู่ที่ 5 ตำบลหนองราชวัตร อำเภอหนองหญ้าไซ จังหวัดสุพรรณบุรี ได้พบวัตถุโบราณจำนวนมาก ขณะขุดปรับหน้าดินเพื่อเตรียมเพาะปลูกในไร่ของเขา นายวิมลจึงรีบแจ้ง อบต. หนองราชวัตร และ อบต. หนองราชวัตร ได้แจ้งให้ สำนักงานศิลปากรที่ 2 สุพรรณบุรี

เมื่อรับทราบรายงาน สำนักงานศิลปากรที่ 2 สุพรรณบุรี กรมศิลปากร จึงเข้าตรวจสอบในเบื้องต้นและได้พบหลักฐานทางโบราณคดีจำนวนมาก ได้แก่ ชิ้นส่วนโครงกระดูกมนุษย์โบราณ ชิ้นส่วนกระดูกสัตว์ ขวานหินขัด ชิ้นส่วนภาชนะดินเผารูปทรงต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งได้พบชิ้นส่วนขาภาชนะดินเผาที่มีรูปแบบเฉพาะในยุคหินใหม่อายุราว 4,000 ปีอีกด้วย ชาวบ้านในพื้นที่ดีอกดีใจ อาสารวบรวมเงินกันซื้อที่ดินผืนดังกล่าวจากนายวิมลที่ยินดีขายให้ในราคาพิเศษ และมอบที่ดินให้เป็นกรรมสิทธิ์ของ อบต. หนองราชวัตร เพื่อให้ร่วมกับกรมศิลปากรทำการขุดค้นเป็นสมบัติของชาติต่อไป กรมศิลปากรจึงส่งนักโบราณคดีไปประจำพื้นที่ เพื่อร่วมกับชาวบ้านช่วยกันขุดค้นแหล่งโบราณคดีสำคัญระดับโลกแห่งนี้ และให้ชื่อว่า “แหล่งโบราณคดีหนองราชวัตร”

ผ่านไป 17 ปี “แหล่งโบราณคดีหนองราชวัตร” แห่งนี้ถูกลืมเลือนไป การขุดค้นแหล่งโบราณคดีหนองราชวัตรอยู่ในสภาพติดขัดยากลำบากขาดการสนับสนุน ทำให้นักโบราณคดีต้องสละเงินเดือนส่วนตัว เพื่อติดตั้งและจ่ายค่าบริการกันเอง ไม่มีห้องน้ำสำหรับผู้เข้าเยี่ยมชมแหล่งโบราณคดีหนองราชวัตร ต้องอาศัยต่อคิวเข้าห้องน้ำในบ้านพักชั้นเดียวหลังเล็ก ๆ ของนักโบราณคดี ถึงแม้จะมีนักท่องเที่ยวเข้ามาเยี่ยมชมจำนวนมาก การเดินทางกรมทางหลวงชนบทตัดถนนลาดยางระยะทางหลายสิบกิโลเมตรเพื่ออำนวยความสะดวก แต่ยังขาดอีก 1 กิโลเมตร ก่อนถึงแหล่งโบราณคดีที่เป็นถนนลูกรัง

ชาวบ้านในพื้นที่จึงหาทางออกใหม่ โดยร่วมกับฝ่ายปกครองอำเภอหนองหญ้าไซ ทำประชาพิจารณ์ แล้วจึงมีมติให้โอนกรรมสิทธิ์ที่ดินแหล่งโบราณคดีหนองราชวัตรจาก อบต. หนองราชวัตรมาเป็นที่ดินราชพัสดุแทน เพื่อให้กรมศิลปากรและหน่วยงานรัฐอื่น ๆ เข้ามาขุดค้นศึกษาแหล่งโบราณคดีกันได้สะดวก รวมทั้งยังสามารถพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเรียนรู้ให้กับผู้สนใจจากทั่วโลกอย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นอีกด้วย แต่จนถึงป่านนี้ อบต.หนองราชวัตรก็ยังไม่ส่งมอบที่ดินให้กรมธนารักษ์ตามมติประชาพิจารณ์ ทำให้การขุดค้นและพัฒนาพื้นที่ยังคงทำได้อย่างเนิ่นช้าและยากลำบากเช่นเดิม นักโบราณคดีกรมศิลปากรกล่าวว่า “แหล่งโบราณคดีหนองราชวัตร” มีอายุ 4,000 ปี ถือเป็นแหล่งโบราณคดียุคหินใหม่ที่เก่าแก่และสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของประเทศไทย เนื่องจากมีลักษณะเฉพาะทางอารยธรรมยุคหินใหม่ล้วน ๆ โดยไม่มีอารยธรรมสมัยอื่นที่ใหม่กว่า เช่น ยุคสำริด ยุคโลหะ ฯลฯ ร่วมเจือปนอยู่ในพื้นที่ด้วย

เป็นเวลา 17 ปี ตั้งแต่เริ่มขุดค้นใน พ.ศ. 2546 จนถึงปัจจุบัน ท่ามกลางความยากลำบาก กรมศิลปากรจึงเพิ่งขุดค้นไปได้แค่เพียง 500 ตารางเมตรจากจำนวนพื้นที่ทั้งหมดของแหล่งโบราณคดีหนองราชวัตร ซึ่งคาดว่าครอบคลุมพื้นที่ถึง 20 ไร่ แค่พื้นที่เพียงเท่านั้นกรมศิลปากรก็ค้นพบโครงกระดูกมนุษย์โบราณถึง 129 โครงและโบราณวัตถุยุคหินใหม่อีกนับพันชิ้น หากสามารถขุดค้นเต็มพื้นที่ทั้งหมดได้เมื่อใด นักโบราณคดีคาดว่าจะค้นพบโครงกระดูกอีกหลายพันโครงและเศษโบราณวัตถุอีกนับแสนชิ้น.

ขอบคุณ ข้อมูลและภาพถ่ายจาก คุณนพนันท์ อรุณวงศ์ ณ อยุธยา