กรมศิลปากร ซ่อมปูนปั้นพญานาค วัดภูมินทร์ จังหวัดน่าน เรียบร้อย เตรียมบูรณะภาพ ปู่ม่านย่าม่าน ต่อเนื่อง

นายประทีป เพ็งตะโก อธิบดีกรมศิลปากร เปิดเผยว่า จากกรณีที่ปูนปั้นปากของพญานาค บริเวณทางขึ้นอุโบสถทรงจตุรมุขด้านทิศตะวันออกของวัดภูมินทร์ จังหวัดน่าน เกิดการชำรุดและแตกหักพังลงมา เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม 2563 ได้สั่งการให้สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ ดำเนินการบูรณะซ่อมแซมปูนปั้นบริเวณปากพญานาคที่ชำรุดเสียหาย ขณะนี้ดำเนินการแล้วเสร็จ กลับมาคงความสมบูรณ์สง่างามดังเดิมแล้ว

นอกจากนี้ ในปีงบประมาณ 2564 กรมศิลปากรได้รับงบประมาณในการอนุรักษ์จิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถ วัดภูมินทร์ ซึ่งจากการสำรวจเมื่อปี 2563 พบว่ามีชั้นสี ชั้นรองพื้น และชั้นปูนฉาบชำรุดหลายตำแหน่ง ซึ่งยังมีความเสี่ยงที่จะเกิดความเสียหายลุกลามมากยิ่งขึ้น จึงจัดทำแผนการอนุรักษ์อย่างเร่งด่วน โดยกลุ่มอนุรักษ์จิตรกรรมและประติมากรรม กองโบราณคดี พื้นที่ดำเนินการ 140 ตารางเมตร เฉพาะพื้นที่ที่มีความชำรุดสาหัส บริเวณห้องภาพระหว่างหน้าต่างและประตู ความสูง 4 เมตร จากระดับพื้นภายในพระอุโบสถ รวมถึงภาพปู่ม่านย่าม่าน ซึ่งอยู่ข้างประตูของมุขทิศตะวันตกที่มีนักท่องเที่ยวเข้าแวะชมกันเป็นจำนวนมาก
โดยการดำเนินงานทั้งหมดจะอยู่ภายใต้หลักการดูแลรักษาเพื่อคงคุณค่าความเป็นของแท้ดั้งเดิมไว้ ทั้งคุณค่าด้านศิลปกรรม ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี ตลอดจนภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ศึกษาวัฒนธรรม กำหนดเริ่มดำเนินการในเดือนกุมภาพันธ์ และคาดว่าจะแล้วเสร็จในเดือนสิงหาคม 2564

สำหรับปูนปั้นพญานาค วัดภูมินทร์ มีอายุเก่าแก่ประมาณ 400 กว่าปี สันนิษฐานว่าสร้างใน พ.ศ.2139 โดยพระเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ ซึ่งมีสถาปัตยกรรมเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ตัวนาค หรือพญานาคขนาดใหญ่แห่แหน พระอุโบสถเทินไว้กลางลำตัว เปรียบเสมือนบูชาพระพุทธเจ้า โดยตามปกติวัดทั่วไป นาคราวบันไดโบสถ์วิหารจะมีเฉพาะส่วนหัวเลื้อยโผล่ออกมา แต่พญานาคคู่ ที่วัดภูมินทร์ ช่างโบราณสร้างให้มีทั้งส่วนหัวและส่วนหาง เหมือนเลื้อยทะลุออกมาจากวิหาร ลักษณะพิเศษของพญานาคทั้งคู่ ส่วนหน้าและส่วนหลังจะมีช่องไว้ให้เดินลอด มีความเชื่อว่าผู้ใดได้ลอดท้องพญานาคแล้วจะได้กลับมาเยือนจังหวัดน่านอีก บ้างก็ว่าใครได้ลอดท้องพญานาคก็จะประสบพบเนื้อคู่ หรือได้ลอดตัวพญานาค ทั้ง 4 ช่องแล้ว จะเป็นทางรอดไปสู่หนทางหลุดพ้น
ทั้งนี้ วัดภูมินทร์ ได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในสมัยเจ้าอนันตวรฤทธิเดช เจ้าผู้ครองนครน่าน เมื่อ พ.ศ.2410 ใช้เวลาบูรณะรวม 7 ปี สันนิษฐานว่าการบูรณะครั้งนั้นได้ทรงมีรับสั่งให้วาดภาพจิตรกรรมฝาผนัง ภายในพระอุโบสถจตุรมุข ซึ่งรวมถึงภาพปู่ม่านย่าม่าน ที่มีชื่อเสียงของจังหวัดน่านด้วย