วันที่ 15 ม.ค. 67 ผู้สื่อข่าวลงพื้นที่ บ้านหัวขัว ต.ห้วยยางขาม อ.จุน จ.พะเยา โดยทราบจากชาวบ้านว่ามีการขุดพบโบราณวัตถุจำนวนมากในพื้นที่ สืบเนื่องจาก วันที่ 7 ม.ค. 67 พระครูสุจินรัตนคุณ เจ้าอาวาสวัดศรีบุญเรือง บ้านหัวขัว ต.ห้วยยางขาม อ.จุน จ.พะเยา และคณะศรัทธา พื้นที่ หมู่ 5 หมู่ 9 หมู่ 15 ต.จุน ร่วมมือร่วมใจ เพื่อบูรณะสถานศักดิ์สิทธิ์ ม่อนเจดีย์ (ดงผาฮอม) เป็นสถานศักดิ์สิทธิ์เก่าแก่คู่ชุมชนมาร้อยกว่าปีแล้ว
โดย นายเรา สมบูรณ์จันทร์ ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 15 กล่าวว่า ได้นำชาวบ้านทั้ง 3 หมู่บ้านมาร่วมกันพัฒนาเพื่อจะบูรณะปฏิสังขรณ์ พื้นที่นี้ ให้ชาวบ้านกราบไหว้ โดยมีการนำรถไถนั่งขับ มาปรับพื้นที่ จนได้พบเจอกับแผ่นศิลาจารึก เบี้ย เศียรพระพุทธรูปโบราณ แผ่นหินจารึก แผ่นอิฐโบราณ อยู่บริเวณพื้นที่ สถานศักดิ์สิทธิ์หลายชิ้น
สำหรับบริเวณสถานที่ศักดิ์สิทธิ์นี้ ตั้งอยู่บนพื้นที่ขนาด 1 ไร่ 2 งาน แต่ไม่มีเอกสารสิทธิ์ พื้นที่โดนรอบเป็นผืนนาของชาวบ้านในพื้นที่หมู่ที่ 15 ซึ่งเอกสารสิทธิ์เป็น นส 3 จ. ดังนั้น ช่วงเช้าของวันนี้ ทางตนได้แจ้งให้ทางกรมศิลปากร เชียงใหม่ เพื่อให้ทราบถึงการขุดค้นพบโบราณสถานในสถานศักดิ์สิทธิ์ (ดงผาฮอม )เพื่อให้เจ้าหน้าที่ลงพื้นที่มาตรวจสอบพร้อมให้คำแนะนำ
จากการบอกเล่าของ นายเรา สมบูรณ์จันทร์ ผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 15 กล่าวว่า พื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ตรงนี้อยู่คู่กับพี่น้องชาวบ้านมาเนิ่นนาน 100 กว่าปี เคยมีพระสงฆ์ในยุคนั้นได้นำสามเณรลูกศิษย์ออกมาขุดค้นของโบราณ เกิดอาเพศพระสงฆ์องค์นั้นท้องป่องบวมโต และได้เสียชีวิตในวันต่อมา
ตั้งแต่นั้นมาไม่เคยมีใครกล้าที่จะเข้ามาขุดหาของโบราณอีกเลย จนกระทั้ง ท่านพระครูสุจินต์รัตนคุณ เจ้าอาวาสวัดศรีบุญเรือง บ้านหัวขัว ตำบลห้วยยางขาม อำเภอจุนจังหวัดพะเยา ซึ่งท่านได้เป็นผู้บูรณะปฏิสังขรณ์ม่อนเจดีย์ซึ่งอยู่ห่างจากดงผาฮอมสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ตรงนี้ประมาณ 3 กิโลเมตร มีชาวบ้าน หมู่ที่ 5 หมู่ที่ 9 หมู่ที่ 15 ใช้เป็นสถานที่กราบไหว้ในวันพระหรือพิธีการทางศาสนามาไม่ต่ำกว่า 6 ปี ทางชาวบ้านในพื้นที่ 3 หมู่บ้านจึงมีมติร่วมกันเห็นชอบจะบูรณะสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ดงผาฮอมให้เป็นอีกสถานที่หนึ่งให้พี่น้องชาวบ้านได้กราบไหว้ จึงได้มีการนำรถไถจอบเสียมเพื่อปรับพื้นที่จนค้นพบเจอโบราณสถาน-โบราณวัตถุมากมายดังกล่าว
ในช่วงบ่าย นายพลพยุหะ ไชยรส นักโบราณคดีชำนาญการสำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่ กรมศิลปากร ได้ลงพื้นที่เข้ามาตรวจสอบ โดยให้คำแนะนำชาวบ้านว่า จากการตรวจสอบวัตถุโบราณที่ขุดขึ้นมาโดยคร่าวๆ น่าจะมีสร้างขึ้นใน พุทธศรรตวรรษที่ 12 ซึ่งมีอายุราว 500-600 ปี หรืออยู่ในช่วงอายุของ โบราณสถานเวียงลอ ต.ลอ อ.จุน จ.พะเยา แต่ก็เป็นเพียงการสันณิฐานโดยคร่าวๆเท่านั้น โดยทางกรมศิลปะฯจะทำการตรวจโดยละเอียดอีกครั้ง จากการที่ชาวบ้านได้ทำการขุดวัตถุโบราณในสถานที่นี้ ซึ่งทางกฎหมายถือว่าผิดและยังเป็นการขุดที่ไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ
จึงขอความร่วมมือให้ระงับการขุดค้นไว้ก่อน ส่วนเรื่องที่ชาวบ้านจะบูรณะพัฒนาพื้นที่นี้ ให้ชาวบ้านแจ้งทางนายอำเภอจุน ทำหนังสือส่งเรื่องให้กับทางกรมศิลปะฯถึงแนวทาง วิธีการ บูรณะพัฒนาไปในทิศทางใดและจะได้พัฒนาร่วมกัน ว่าสิ่งไหนทำได้หรือทำไม่ได้บ้าง
ทั้งนี้อาจจะต้องใช้เวลาดำเนินการนานพอสมควร ซึ่งในขณะนี้ตนเองขอให้ระงับการขุดค้นวัตถุโบราณไว้ก่อน ส่วนที่ขุดขึ้นมาแล้วนั้น ตนเองได้พูดคุยกับชาวบ้านและผู้นำหมู่บ้านแล้ว มีความเห็นตรงกันว่า ให้ทางกรมศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่เก็บรักษาไว้ทั้งหมด
