รู้มั้ยคะว่าเมล็ดของมะพร้าวคือส่วนไหน? เชื่อว่ามีคนอีกไม่น้อยเลยที่ตอบผิด และคิดไม่ถึง ได้คำตอบแล้วมาดูกันซิว่า สิ่งที่เราคิดจะถูกต้องมั้ย และคำตอบจะเกินคาดขนาดไหน?
โดยวันที่ 30 พ.ย.66 ที่ผ่านมา รศ.ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาฯ และนักสื่อสารวิทยาศาสตร์ ได้ออกมาโพสต์เฟซบุ๊ก อ๋อ มันเป็นอย่างนี้นี่เอง by อาจารย์เจษฎ์ ถึงเรื่องราวนี้ ระบุว่า
ส่วนใดคือเมล็ดของมะพร้าว?
– กาบมะพร้าว
– น้ำมะพร้าว
– กะลามะพร้าว
วันนี้ได้รับคำถามหลังไมค์มา จากประเด็นคำถามชิงรางวัล ในเกมส์โชว์เก่งจริงชิงค่าเทอม ของช่อง One31 ครับ โดยคำถามมีอยู่ว่า
“สวัสดีครับ คือว่าผมก็เรียนสายครูนานมาแล้ว เรื่องคำถามในคลิปและคำตอบ เกี่ยวกับพืชมะพร้าว ค่อนข้างจะแปลก ว่าตามตรง ต่างจากองค์ความรู้ของผมที่เรียนมาและเคยสอนนักเรียนไป ผมรบกวนช่วยอธิบายเรื่อง “น้ำมะพร้าว คือเมล็ด” ให้ผมได้ไหมครับ?”
โดยในรายการดังกล่าว มีการตั้งคำถามว่า “ส่วนใดคือเมล็ดของมะพร้าว? “น้ำมะพร้าว, กาบมะพร้าว, กะลามะพร้าว และคำเฉลย คือ “น้ำมะพร้าว” ซึ่งเป็นคำตอบที่ผู้เข้าแข่งขันตอบได้ถูกต้อง แต่ทำเอาทั้งพิธีกรและคนในห้องส่ง งงกันไปเลย แล้วคำอธิบายมันคืออย่างไรกันแน่ ลองอ่านด้านล่างนี้ครับ
มะพร้าว (coconut) นั้น มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Cocos nucifera เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว อยู่ในวงศ์ Arecaceae (หรือชื่อวงศ์ Palmae) มีเพียงสปีชีส์เดียว แต่มีหลายสายพันธุ์เพาะปลูกจนทำให้ทั่วโลกมีมากมายหลายพันธุ์ แตกต่างกันไปตามลักษณะที่เห็นได้ภายนอก เช่น ความสูง สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ทั้งส่วนน้ำและเนื้อของผลมะพร้าว ตลอดจนเส้นใยมะพร้าว โดยเอาไปทำอาหาร เชื้อเพลิง เครื่องใช้ในครัวเรือน เครื่องดนตรี
สำหรับผลมะพร้าวนั้น จัดเป็นผลชนิดที่มีเมล็ดเดียวอยู่ตรงกลาง และมีเปลือกหุ้มเมล็ดที่แข็ง ซึ่งในทางพฤกษศาสตร์จะเรียกผลชนิดนี้ว่า ดรู้ป (drupe) ผลชนิดนี้จะประกอบด้วย 3 ส่วนคือ
– เปลือกผลชั้นนอก ที่มีลักษณะเป็นสีเขียวในผลสด (exocarp: outer layer)
– เปลือกผลชั้นกลาง ที่มีลักษณะอ่อนนุ่ม มีเส้นใยเป็นเหมือนเนื้อผลของผลไม้ชนิดอื่นๆ แต่บริโภคไม่ได้ (mesocarp: fleshy middle layer)
– และ เปลือกผลชั้นใน (endocarp) มีลักษณะแข็งเหมือนเนื้อไม้ ซึ่งก็คือส่วนของ “กะลา” มะพร้าว
ถัดจากส่วน endocarp หรือเปลือกผลชั้นในเข้าไป ก็นับว่าเป็นส่วนของ เมล็ด (seed) ซึ่งจะมีเยื่อหุ้มเมล็ด (seed coat) และก็ส่วนของมี เนื้อมะพร้าว และน้ำมะพร้าว ที่จะนับเป็นส่วนของ “เนื้อเมล็ด” หรือเอ็นโดสเปิร์ม (endosperm) ซึ่งเป็นอาหารที่ใช้เลี้ยงต้นอ่อน และอุดมไปด้วยสารอาหารที่มีประโยชน์
ดังนั้น การที่เรากินเนื้อและน้ำมะพร้าวนั้น ก็คือการกินเอ็นโดสเปิร์มของเมล็ด ไม่ได้เป็นการกินเนื้อผลของมะพร้าว เหมือนกันเนื้อผลไม้อื่นๆ
ส่วนบริเวณที่เราเรียกกันว่า “จาวมะพร้าว” นั้น จริงๆ ก็คือเนื้อเยื่อพิเศษที่ถูกสร้างขึ้นระหว่างการเจริญของ ต้นอ่อน หรือเอ็มบริโอ (embryo) ซึ่งต้นอ่อนนั้นจะอยู่ติดกับส่วนของเอ็นโดสเปิร์ม เวลาเห็นมีต้นอ่อนมะพร้าว งอกขึ้นมาจากผลมะพร้าวนั้น ก็คือมันงอกมาจากส่วนเอ็มบริโอนี่เอง โดยจะงอกผ่าน “ช่องเปิด” (functional pore) 1 ใน 3 ช่อง ที่อยู่ตรงก้นของกะลามะพร้าว หรือที่คนไทยเรียกกันว่า “ตามะพร้าว”
จะเห็นว่า ที่ตัวเลือกคำตอบข้อนี้ ไม่มี “เนื้อมะพร้าว” ก็น่าจะเพื่อเอามาหลอกให้เด็กสับสนหรือไม่กล้าที่จะตอบข้อ “น้ำมะพร้าว” แต่น้องที่มาแข่งขันนั้น มีความรู้จริง และตอบน้ำมะพร้าวอย่างมั่นใจมาก
ลูกเพจคิดว่าอะไรคือเมล็ดของมะพร้าว ตอบถูกกันมั้ยเอ่ย?